Η Today’s Zaman (14/10) με τίτλο «Understanding the Greeks of Turkey», αναφέρεται στο ελληνικό στοιχείο της Τουρκίας από την εποχή του Βυζαντίου έως σήμερα. Στο δημοσίευμα αναφέρονται, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Επί οθωμανικής αυτοκρατορίας, οι ορθόδοξοι Έλληνες αναγνωρίζονταν ως μειονότητα, η οποία χάρη στην προστασία που απολάμβανε από το σύστημα της οθωμανικής διακυβέρνησης, είχε τη δυνατότητα όχι μόνο να ασκεί ελεύθερα τα θρησκευτικά της καθήκοντα, αλλά και να αναρριχάται οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά.
Ιδιαίτερη κοινωνική άνοδο σημείωσαν κατά τη διάρκεια του 17ου και 18ου αιώνα οι Φαναριώτες, οι οποίοι ως επιφανείς διπλωμάτες, τραπεζίτες και έμποροι ήταν σε θέση να ασκούν σημαντική επιρροή σε μια εποχή που η οθωμανική αυτοκρατορία είχε αρχίσει να παρακμάζει. Βεβαίως, η παρουσία των Ελλήνων επί οθωμανικής αυτοκρατορίας δεν περιοριζόταν στην Κωνσταντινούπολη. Έντονη ήταν η παρουσία του ελληνικού στοιχείου στη Θράκη [ανατολική] και τη Μικρά Ασία, ενώ ο συνολικός πληθυσμός των Ελλήνων υπολογιζόταν λίγο πριν την κατάρρευση της οθωμανικής αυτοκρατορίας σε 2,5 εκατομμύρια.
Ως ηγέτης της ελληνορθόδοξης κοινότητας επισήμως αναγνωριζόταν ο Οικουμενικός Πατριάρχης της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας, η έδρα της οποίας μεταφέρθηκε το 1586 στο Φανάρι. Την εποχή εκείνη ο Οικουμενικός Πατριάρχης θεωρείτο από το Σουλτάνο ως ηγέτης όλων των Ορθοδόξων εντός της αυτοκρατορίας ανεξαρτήτως αν ήταν Έλληνες ή όχι. Σήμερα, το Πατριαρχείο περιλαμβάνει διοικητικά κτήρια, τη βιβλιοθήκη του Πατριαρχείου και την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, όπου βρίσκεται ο θρόνος του Πατριάρχη, που χρονολογείται από τον 5ο αιώνα, σπάνιες ψηφιδωτές εικόνες, τμήμα του Τιμίου Σταυρού και τα λείψανα τριών αγίων. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το Φανάρι αποτελεί σημείο αναφοράς για όποιον ενδιαφέρεται να ανακαλύψει το παρελθόν και το παρόν της ορθοδοξίας στην Τουρκία.
Λίγο πριν τη διάλυση της οθωμανικής αυτοκρατορίας οι σχέσεις της με το Οικουμενικό Πατριαρχείο εμφανώς επιδεινώνονται, ενώ η πολιτική αστάθεια, η οικονομική αβεβαιότητα και οι εθνοτικές διαμάχες οδηγούν στη φυγή πολλών Ελλήνων από την Τουρκία, με αποτέλεσμα, όταν το 1923 υπεγράφη μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας η συμφωνία περί ανταλλαγής πληθυσμών, πολλοί Έλληνες να έχουν ήδη φύγει από τη χώρα. Με την εφαρμογή της Συνθήκης της Λωζάννης εκτοπίστηκαν περίπου 500.000 Τούρκοι από την Ελλάδα και 1,5 εκατομμύριο ‘Έλληνες από τη Μικρά Ασία και την ανατολική Θράκη, ενώ σε 200.000 Έλληνες επετράπη να παραμείνουν στην Πόλη και την ανατολική Θράκη [;]. Σήμερα, σύμφωνα με τα στοιχεία του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών, στην Τουρκία ο ελληνικός πληθυσμός υπολογίζεται σε 3.000 - 4000 κατοίκους. Η ελληνική κοινότητα διοικεί 108 εκκλησίες, 90 εκ των οποίων λειτουργούν, διαθέτει 15 δημοτικά σχολεία και 6 λύκεια.
Τα ανωτέρω γεγονότα αποτελούν ένα περίπλοκο και συναισθηματικά φορτισμένο κεφάλαιο των ελληνοτουρκικών σχέσεων, επισημαίνει το δημοσίευμα, καταλήγοντας ότι για όσους ενδιαφέρονται να αναζητήσουν το βαθύτερο νόημα της ιστορίας αυτής, επιβάλλεται μια επίσκεψη στην τοποθεσία Kayaköy κοντά στο Fethiye, τα απομεινάρια του οποίου διηγούνται την ιστορία των Ελλήνων κατοίκων, που υποχρεώθηκαν να φύγουν την εποχή εκείνη.»
