Η συγκίνηση αποτυπώθηκε και στον λόγο του Οικουμενικού Πατριάρχη, ο οποίος όπως και οι χιλιάδες των πιστών που είχαν προσέλθει στην Μονή, συχνά σκούπιζε τα δάκρυα που έρρεαν από τους οφθαλμούς του.
Ο Παναγιότατος, τόνισε την ιστορικότητα της θείας λειτουργίας, που επανασυνδέει το νήμα της Ορθόδοξης παρουσίας στη Μονή Σουμελά και τον Πόντο, το οποίο είχε διακοπεί με βίαιο τρόπο το 1923 με την Ανταλλαγή των Πληθυσμών.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης, μνημόνευσε τους αναρίθμητους Έλληνες, που άφησαν την τελευταία τους πνοή στη γη του Πόντου, αλλά και ιστορικές φυσιογνωμίες του Πόντου που προσέφεραν για την ενίσχυση της Μονής, δίδοντας την δυνατότητα να μνημονευτούν οι οικογένειες των Κομνηνών και των Υψηλάντιδων…
Ο λόγος του Πατριάρχη του Γένους, δεν ήταν μόνο συναισθηματικά φορτισμένος αλλά απέβλεπε να στείλει και τα ορθά μηνύματα προς την πλευρά της κοινωνίας των μουσουλμάνων Τούρκων.
Μετά το τέλος του λόγου που εκφώνησε στα Ελληνικά, απευθυνόμενος στην Τουρκική, μεταξύ άλλων είπε τα εξής:
«…88 χρόνια μετά ήρθαμε για να αγκαλιαστούμε με την ιστορική Μονή Σουμελά και τους θερμούς και φιλόξενους Μαυροθαλασσίτες. Ευχαριστούμε τον Θεό, που μας έδωσε την δυνατότητα να εκφράσουμε την πίστη μας, μετά από μακροχρόνιο χωρισμό, σε αυτή την υπέροχη περιοχή σε αυτό το ιστορικό μοναστήρι.
Η Μονή Σουμελά, σαν ένας μύθος μεταξύ μας, επί δεκαετίες περίμενε αυτή την ημέρα. Αισθάνομαι μεγάλη χαρά και τιμή που προεξάρχω της θείας λειτουργίας, η οποία τελείται στην επέτειο της κοιμήσεως της Παναγίας, που είναι μία από τις σημαντικότερες ημέρες όχι μόνο της Ορθοδοξίας αλλά και όλης της Χριστιανοσύνης. Ρωμηοί, Γεωργιανοί, Ρώσοι, Βούλγαροι, Ρουμάνοι, Ουκρανοί, Άραβες και άλλοι αμέτρητοι πιστοί, σήμερα νοερά είναι μαζί μας…
Αυτή η αγωνία, αυτή η αγάπη, αυτή η πίστη, αυτή η αφοσίωση δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να παρερμηνευτεί. Εμείς όπως πάντα έτσι και σήμερα προσήλθαμε για να προσευχηθούμε.
Ήρθαμε να προσευχηθούμε για τις ψυχές του Ρωμαίηκου Ορθόδοξου λαού που έζησε επί αιώνες σε αυτό τον τόπο και των μοναχών που διακόνευσαν σε αυτή τη Μονή.
Ήρθαμε να προσευχηθούμε στη μνήμη των σουλτάνων Μπεγιαζήτ Β’, Σελήμ Α’, Σελήμ Β’, Μουράτ Γ’, Ιμπραχίμ Α’, Μεχμέτ Δ΄, Σουλεϊμάν Β’, Μουσταφά Β’ και Αχμέτ Γ’, οι οποίοι αγάπησαν εγκαρδίως και στήριξαν την Μονή.
Ήρθαμε να προσευχηθούμε για την ευτυχία και την ηρεμία όλων όσων ήρθαν να μας παρακολουθήσουν, όπως επίσης και της Μέσης Ανατολής και όλης της ανθρωπότητας.
Ήρθαμε να προσευχηθούμε για τους λιγότερο ή και περισσότερο πιστούς, για τους Ορθόδοξους ή για αυτούς που ανήκουν σε άλλα δόγματα και γι’ αυτούς που ανήκουν σε άλλες θρησκείες. Ο ύψιστος Θεός ας δεχθεί τις ευχές μας, που απευθύνουμε σε αυτή την ιερή ημέρα, σε αυτό τον ιερό χώρο…
Εκφράζω την ευγνωμοσύνη μας στην κυβέρνηση και ιδιαίτερα στον Υπουργό Πολιτισμού και Τουρισμού Ερτουγρούλ Γκιουνάϊ, στους κρατικούς διοικητές στην Τραπεζούντα και τους τοπικούς αρμοδίους, που μας βοήθησαν να ζήσουμε αυτή την ιστορική ημέρα…
Η κουλτούρα της συμβίωσης είναι η κληρονομιά του πολιτισμού μας. Να διατηρήσουμε αυτή την κληρονομιά και να την μεταδώσουμε, ούτως ώστε να μην βιώσουμε (όπως άλλοτε) πίκρες και να μην πονέσουν οι ψυχές των οικογενειών. Σε όλη την ανθρωπότητα, στη Μέση Ανατολή και τον Καύκασο, να επικρατήσει ειρήνη, γαλήνη και ευτυχία. Με την ευκαιρία αυτή σας συγχαίρω για τον μήνα του Ραμαζανιού και εύχομαι να ζήσετε με ηρεμία, υπομονή και προσευχή αυτό τον ιδιαίτερο μήνα…»
Παρακολουθώντας την σημερινή Θεία Λειτουργία, η σκέψη μας επέστρεψε στην περσινή χρονιά και όσα ευτράπελα συνέβησαν. Ποιος θα φανταζόταν ότι μία σειρά συγκυριών θα «εξοικονομούσε» τις αντιξοότητες και ένα χρόνο μετά θα δινόταν η άδεια τέλεσης θρησκευτικής τελετής στην Μονή Παναγία Σουμελά.
Η σημερινή ιστορική πανηγυρική Θεία Λειτουργία, μετά από 88 χρόνια στην Μονή Σουμελά, ας ελπίσουμε να αποτελέσει την αφορμή για έναν βαθύτερο προβληματισμό σε έννοιες όπως «διαχρονικότητα της Ρωμηοσύνης» και τον ρόλο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, στην διαφύλαξη αυτής της διαχρονικότητας. Τουλάχιστον όσοι μπορούν να αντιληφθούν τις ιστορικές διαστάσεις του οράματος που υλοποιεί με σύνεση, υπομονή, σωφροσύνη και σοφία ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος, από την ανάρρηση του στον Οικουμενικό Θρόνο μέχρι και τις μέρες μας.
