ΟΜΙΛΙΑ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΦΡΑΝΤΖΗ ΣΤΟΥΣ Δ’ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ ΒΛΑΧΕΡΝΩΝ
Για μία ακόμη χρονιά είχαμε την αγαθή τύχη να συνεκκλησιαστούμε στην φορτισμένη από ιερή συγκίνηση και δέος αυτή ακολουθία των Χαιρετισμών, στην Παναγία την «Βλαχερνήτισσα», κατά την ποιητική προσωνυμία του σοφού ιεράρχη Σεβ. Μητροπολίτη Πέργης κ. Ευάγγελου για την Μεγαλόχαρη Παναγία των Βλαχερνών.
Για μία ακόμη χρονιά, πιστοί στην παράδοση που δημιούργησε, από την δεκαετία του 1950 ο Σύνδεσμος Αποφοίτων Ζωγραφείου, οι Ζωγραφειώτες μαζί με τους συγγενείς και φίλους τους, δίνουν το παρόν εδώ που για πρώτη φορά ακούστηκε ο θαυμαστός νικητήριος και υπέρμαχος παιάνας και συγχρόνως καταφυγιακό άσμα «Τη υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια…»
Εδώ, στο σημείο αυτό όπου οι Ρωμιοί βασιλείς μετέβαιναν ημέρα Παρασκευή για να λουσθούν τελετουργικά στα αγιασμένα ύδατα των Βλαχερνών, οι Ζωγραφειώτες προσερχόμαστε κάθε Παρασκευή των Τέταρτων Χαιρετισμών για να αναβαπτιστούμε στην ζωοδότρα πηγή της Ορθόδοξης παράδοσης μας.
Εδώ που τέμνονται τα Βυζαντινά τείχη με την ιστορία του Γένους μας, ο Ρωμιός προσέρχεται για να αντλήσει δύναμη και κουράγιο, ούτως ώστε ν’ αντιμετωπίσει με ψυχική και πνευματική ανάταση τις δοκιμασίες του ως μέλος της ιστορικής Ρωμέϊκης κοινότητας αλλά και τις δυσκολίες της ζωής του.Ο Ορθόδοξος κάτοικος της Πόλης ανέκαθεν με εκδηλώσεις λατρείας εξέφραζε την πίστη του στην Παναγία, στην οποία άλλωστε - μετά του Χριστού - αφιερώθηκε η προστασία της Βασιλεύουσας, από της ιδρύσεως της το 330.
Έκτοτε ανεγέρθηκαν πολλές εκκλησίες επ’ ονόματι της Υπεραγίας Θεοτόκου. Έχει υπολογιστεί ότι στο Βυζάντιο υπήρχαν 123 εκκλησίες επ’ ονόματι της Θεοτόκου με διάφορα επίθετα που προσδίδουν κάποιους χαρακτηρισμούς, όπως Παμμακάριστος, Πανάχραντος, Ελπίς κ.λ.π. αλλά και προερχόμενα από τοπωνύμια, όπως Πηγή, Χώρα, Βλαχέρναι κ.τ.λ.
Πρώτη που έκτισε ναό επ’ ονόματι της Παναγίας στις Βλαχέρνες ήταν η Βασίλισσα Πουλχερία. Αργότερα οι βασιλείς έκτισαν εκεί και παλάτια εξ αιτίας της εξαιρετικής ομορφιάς του τοπίου. Ο βασιλεύς Λέων ο Α΄, ο Μακέλης έκτισε τον ναό της Αγίας Σορού και το Λούμα ή λούσμα ή λοετρόν. Στον ανατολικό ενδότερο θόλο του λούσματος, επί μαρμάρινης πλάκας υπήρχε ανάγλυφη εικόνα της Θεοτόκου. Εκεί ο βασιλιάς ελούετο για να εισέλθει κατόπιν προς αγιασμό και εξαγνισμό στον άγιο Κόλυμβο.
Στο αριστερό μέρος του Κολύμβου του Λούσματος υπήρχε επί μαρμάρινης πλάκας το εκτύπωμα του χεριού της Παναγίας, του οποίου η περιφέρεια ήταν επαργυρωμένη.
Υπάρχουν πολλές ιστορικές καταγραφές για τα θαύματα που σημειώθηκαν στην Παναγία των Βλαχερνών. Αναμφίβολα όμως το γεγονός εκείνο που σημάδεψε την ιστορία της Πόλης και συνέδεσε αδιάρρηκτα την Βλαχέρνα με την διαδρομή του Γένους μας δια των αιώνων, συνέβη το έτος 626, όταν με το εξαίρετο θαύμα της Παναγίας, καταστράφηκε ο στόλος των Αβάρων που πολιορκούσε την Πόλη από τον Κεράτιο, με αποτέλεσμα να λύσουν την πολιορκία και να φύγουν.
Η Παναγία ως υπέρμαχος στρατηγός, με την δεξιά της ήγειρε τους ανέμους και προκάλεσε σφοδρή θαλασσοταραχή καταστρέφοντας τα πλοία του Χαγάνου. Έκτοτε ο Ακάθιστος ΄Υμνος με το κοντάκιο «Τη υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια» που συνέταξε ο Πατριάρχης Σέργιος, αποτέλεσε το θούριο ευχαριστήριο άσμα προς την Υπέρμαχο Στρατηγό Θεοτόκο.
Σε αυτόν τον χώρο που νοηματοδοτεί την ύπαρξη μας ως Ρωμιοσύνη και σηματοδοτεί το καρτερικό φρόνημα μας, οι Ζωγραφειώτες συνεκκλησιαζόμαστε κάθε τέταρτους Χαιρετισμούς, όχι μόνο στους αίθριους αλλά και στους χαλεπούς καιρούς.
Δεν μπορούμε να λησμονήσουμε ότι ήρθαμε στις μέρες μας, διατηρώντας την παράδοση μας αυτή, σε εποχές που σκοτεινά σύννεφα έριχναν βαριά την σκιά τους στην ταλαιπωρημένη ομογένεια μας. Έτσι, ανακαλούμε στην μνήμη μας τις φορές που πραγματοποιούσαμε την ευσεβή μας συνάθροιση, παίρνοντας δύναμη από την Μεγαλόχαρη, για να υπερβούμε τους δισταγμούς που προκαλούσαν εξωγενείς εντάσεις.
Ακόμη, σήμερα η μνήμη μας επιστρέφει στους εν πολλοίς λησμονημένους συμπολίτες μας, που προσέφεραν τις υπηρεσίες τους για να παραμείνουν οι εκκλησίες και τα προσκυνήματα μας εν λειτουργία, τα σωματεία και οι κοινωνικοί μας φορείς εν δράσει. Έτσι ενθυμούμαστε τον αείμνηστο Κάνζωφ, πρόεδρο της επιτροπής των Βλαχερνών, αλλά και τους αείμνηστους προέδρους του Συνδέσμου Αποφοίτων Ζωγραφείου Πυρόγλου, Τσόχατζη, Τζιρά, Χαβιαρόπουλο, όπως και τον αρχαιότερο απόφοιτο την εποχή που ήταν εν ζωή, τον αείμνηστο Νίκο Ζουμπουλίδη και άλλους πολλούς συμπολίτες μας, με τους οποίους μοιραστήκαμε βιώματα μιας ζωής και την κοινή μοίρα της Ρωμέϊκης κοινότητας.
Στοιχείο της μοίρας αυτής ήταν να κατακερματιστεί η κοινότητα μας και μεγάλο τμήμα της να εξαναγκαστεί υπό τις γνωστές συνθήκες να οδηγηθεί στην έξοδο και να βρεθεί σε τόπους που έζησε την προσφυγιά.
Παρά τις χρονικές και χιλιομετρικές αποστάσεις που μας χωρίζουν από την κοινή και κοινοτική μας συμβίωση, είναι αξιοθαύμαστο το ζωηρό ενδιαφέρον μεγάλης μερίδας εκπατρισμένων Ρωμιών, για τα τεκταινόμενα εδώ στην Πόλη και ιδιαίτερα στους κόλπους της Ομογένειας.
Εν τέλει μας ενώνει όλους η Παναγία Βλαχερνήτισσα, το Ζωγράφειο και κάθε άλλο ιερό κα μη, προσκύνημα που αγιάστηκε από την ευσέβεια, την θυσία, τον μόχθο, την σοφία, την εργατικότητα, τον φιλοκοινοτισμό και την προσφορά των προγόνων μας.
Γι’ αυτό σήμερα στους τέταρτους Χαιρετισμούς, εδώ στις Βλαχέρνες, στο προσκλητήριο του Συνδέσμου Αποφοίτων Ζωγραφείου δίνουμε το παρόν, Ζωγραφειώτες της Πόλης και της διασποράς, για να επιβεβαιώσουμε ότι παραμένοντας πιστοί στις πατρώες παραδόσεις μας, θα συνεχίσουμε να έχουμε κοινό σημείο αναφοράς μας την Παναγία των Βλαχερνών και κάθε άλλο προσκύνημα του Γένους μας.
Τελειώνοντας, θα ήθελα να εκφράσω τα εγκάρδια αισθήματα χαράς μου, που ο ομογάλακτος αδελφός μας, ο Σεβ. Μητροπολίτης Πέργης κ. Ευάγγελος, ο οποίος με την διεισδυτική γραφή και ποίηση του ερμηνεύει τους καημούς και τις αναζητήσεις του Γένους μας, για μία ακόμη χρονιά χοροστάτησε στην ακολουθία των Τέταρτων Χαιρετισμών εδώ στην Παναγία των Βλαχερνών. Επίσης χαίρομαι βαθύτατα που και φέτος σε αυτό το ξεχωριστό για τους Ζωγραφειώτες προσκύνημα, έψαλλαν με βυζαντινή μεγαλοπρέπεια ο Άρχων Πρωτοψάλτης της ΜΧΕ κ. Λεωνίδας Αστέρης, αλλά και ο μουσικολογιότατος κ. Αντώνης Παριζιάνος, δημιουργώντας κατανυκτική ατμόσφαιρα.
Εκφράζω, επίσης, θερμές ευχαριστίες στον πρωτοπόρο και δυναμικό πρόεδρο του Συνδέσμου Αποφοίτων Ζωγραφείου κ. Παντελεήμονα Βίγγα και τους συνεργάτες του στο Διοικητικό Συμβούλιο, για την πρόσκληση τους να ομιλήσω από του βήματος αυτού.
Σας ευχαριστώ όλους πολύ και εύχομαι με υγεία να πορευτούμε προς την Μεγάλη Εβδομάδα και την Ανάσταση του Κυρίου.
