Δημ. Φραγκόπουλος (φωτο. αρχείου)
Παναγιότατε, Σεβασμία των Ιεραρχών χορεία,Εντιμολογιότατοι Άρχοντες Οφφικιάλιοι της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας, Εντιμότατε κ. Πρόξενε. Εκλεκτή Ομήγυρη.
«.....η μελέτη του Μ. Βασιλείου ‘’προς τους νέους, όπως αν εξ ελληνικών ωφελοίντο λόγων’’, απετέλεσε το βάθρον της Παιδείας των χριστιανοπαίδων και δι’ αυτής απορρίπτεται μεν η ειδωλολατρεία, η πίστις εις το δωδεκάθεον, επιδοκιμάζεται όμως η κλασσική μορφή της ελληνικής παιδείας....» *
* Από την ομιλία Της Α.Θ.Π.του Οικουμ. Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου κατά την δεξίωση επί τη Εορτή των Γραμμάτων.(30Ιανουαρίου1994). .
ΑΘΗΝΑ 1994. σελ.8.
Επιτρέψτε, Παναγιότατε, να αφιερώσω την ομιλία μου στον Ιεροφάντη της Παιδείας Άγιο Βασίλειο, τη μνήμη του οποίου χαίροντες γιορτάζουμε σήμερα.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Στα πλαίσια του περιορισμένου χρόνου που διαθέτω, θα επιχειρήσω, με την επικουρική βοήθεια σχετικών με το θέμα αποσπασμάτων από προγενέστερες ομιλίες μου, να σκιαγραφήσω την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η Παιδεία μας, ύστερα από τις πιέσεις που ασκήθηκαν εις βάρος της εδώ και δεκαετίες, και να εκθέσω τις κατά το δυνατόν εφικτές προσεγγίσεις για την ανάκαμψή της.
ΠΑΙΔΕΙΑ
Ως γνωστό η Ομογενειακή Παιδεία λειτουργεί στα πλαίσια των νόμων της χώρας μας και αντλεί το δικαίωμα της ιδιαιτερότητάς της από τη Συνθήκη της Λωζάννης. (1923, άρθρα 40 και 41).
Επιπλέον η Ελληνοτουρκική Μορφωτική Συμφωνία του 1951 και το Μορφωτικό Πρωτόκολλο του 1968, θωρακίζουν κατά κάποιο τρόπο την Παιδεία μας, εφόσον βέβαια εφαρμόζονται πιστά για την εξυπηρέτηση των αναγκών της Κοινότητας.
Όμως είναι παγκοίνως γνωστό ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο και η Ομογένεια της Πόλης, ιδιαίτερα δε η Παιδεία της, βάλλονται από δεκαετιών, με αναπόδραστη συνέπεια την εξουθενωτική συρρίκνωσή του στοιχείου μας.
ΠΙΕΣΕΙΣ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΜΑΣ
Από την πληθώρα των πιεστικών μέτρων που επιβλήθηκαν σημειώνω ελάχιστα, αυτά κυρίως που εφαρμόζονται ακόμη και σήμερα:
* Περιορισμοί στις εγγραφές των μαθητών,
* Διορισμός των εκπαιδευτικών μόνο σε ένα σχολείο,
* Μείωση των ωρών διδασκαλίας του ελληνικού γλωσσικού μαθήματος περίπου κατά το ήμισυ. Από 25 σε 15 στο Γυμνάσιο και από 23 σε 12 στο Λύκειο, συνολικά από 48 σε 27.
* Απόρριψη διορισμού ομογενών εκπαιδευτικών με το πρόσχημα ότι το μάθημα για το οποίο προτείνονται, πρέπει να διδαχθεί από μετακλητό.
* Με πρόσχημα την αμοιβαιότητα έφαρμογή αντιποίνων,
* Αξέχαστο θα μείνει το 1993-94, που δεν ήλθαν οι Μετακλητοί εκπαιδευτικοί και η Ομογένεια εβίωσε μια σχολική χρονιά αγωνίας, άγχους και μαρτυρίου.
Παρ’ όλες τις πιέσεις, πιστή στις παραδόσεις και τις ευθύνες της, η Κοινότητά μας, αντλεί πάντα ελπίδα και δύναμη από τον Οικουμενικό θρόνο, στον αγώνα της για την διάσωση και πνευματικών και υλικών αγαθών που πλουσιοπάροχα κληροδότησαν σ΄αυτήν οι θεοσεβείς και φιλογενείς πρόγονοί της, που έζησαν, σταδιοδρόμησαν και εμεγαλούργησαν σ’ αυτόν το χώρο.
Είναι βέβαιο ότι η Παιδεία ευδοκιμεί και προοδεύει, κατά κανόνα, εφόσον η διακίνηση των αξιών στο χώρο της, ρυθμίζεται και ελέγχεται σε ορθολογική και αξιοκρατική βάση από υπεύθυνο κέντρο, στα πλαίσια των απαιτήσεων που προβάλλουν οι ανάγκες της σύγχρονης εποχής, με βασικό και απαρέγκλιτο στόχο την κατά το δυνατό άψογη λειτουργία του εκπαιδευτικού μας συστήματος.
Όμως η πορεία των εκπαιδευτικών μας πραγμάτων, δείχνει ότι δεν έχει βρεθεί λύση, όχι μόνο στο θέμα της άρτιας εκμάθησης της γλώσσας μας, αλλά ούτε και στο πρόβλημα της αναβάθμισης του εκπαιδευτικού μας συστήματος, το οποίο, λόγω των υφισταμένων συνθηκών, επιβάλλεται να στοχεύει σοβαρά και στην κάλυψη των οργανικών αναγκών της Κοινότητάς μας.
Και η ιστορία μας διδάσκει ότι οι ομογενείς επιχειρηματίες του Γαλατά ανέδειξαν κατά τον 19ο αι. την Κοινότητά μας σε επίπεδο περιοπής.
Ανάγκη να κατανοήσουμε ότι χρειαζόμαστε εξειδικευμένα σχέδια πλεύσης και δράσης για τον εκσυγχρονισμό της κοινοτικής μας οργάνωσης γενικά και την αναβάθμιση της Παιδείας μας ειδικότερα.
Σχετικοί με την Παιδεία μας κανονισμοί, όπως της Π.Κ.Ε.Ε. και του Συνδέσμου Βοηθείας των Σχολών, προσφέρουν επί του προκειμένου σημαντικό διαφωτιστικό υλικό.
Σημαντική ήταν η πρόσφατη πρωτοβουλία του Συμβούλου Εκπαίδευσης να διοργανώσει εκπαιδευτική ημερίδα στο Σισμανόγλειο.
Ακούστηκαν διάφορες ομιλίες από αρμόδια πρόσωπα, μερικές από τις οποίες ήταν πολύ διαφωτιστικές για την κατάσταση της παιδείας μας.
ΓΛΩΣΣΑ
Η ελληνική γλώσσα, ως βασικός πυλώνας της εθνικής μας ταυτότητας, ήταν και παραμένει πάντοτε τομέας της κοινοτικής μας ζωής άκρως ιερός, ο δε βαθμός του ενδιαφέροντός μας γι’ αυτήν και η επιμονή μας για τη συστηματική καλλιέργειά της, συνιστά μέτρο σεβασμού της κοινοτικής μας οντότητας.
Η εξέλιξη της δημογραφικής μας σύνθεσης τα τελευταία χρόνια, επιβάλλει συντονισμένη πρόνοια για τη διασφάλιση της γλωσσικής μας ακεραιότητας.
Ο τρόπος με το οποίο είναι δυνατό να επιτευχθεί η υλοποίηση αυτού του στόχου, είναι βασικά η μεθοδική διδασκαλία της γλώσσας μας στα ελληνικά σχολεία της Ομογένειας.
Επαινετή η πρωτοβουλία για τη διδασκαλία της ελληνικής σε ξενόγλωσσους και σε επιθυμούντες να ενισχύσουν τη γλωσσική τους ανεπάρκεια ομογενείς, σε εξωσχολική φροντιστηριακή βάση, όμως αυτό δεν λύνει το ζωτικό γλωσσικό πρόβλημα της Κοινότητάς μας.
ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΑ
Από έκθεση του Επόπτη των Σχολών Αρχιμανδρίτη Καλλίνικου Δεληκάνη, του μετέπειτα Μητροπολίτη Καισαρείας, που δημοσιεύθηκε στην «Εκκλησιαστική Αλήθεια», μαθαίνουμε ότι κατά το σχολικό έτος 1892-1893, λειτουργούν στα όρια της Αρχιεπισκοπής 70 ομόγλωσσα σχολεία ανώτερης και στοιχειώδους παιδείας αρρένων και θηλέων. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι εκτός απ’ αυτά λειτουργούν και 27 Νηπιαγωγεία.
Ο θεσμός της προσχολικής Παιδείας συνεχίστηκε με μειωμένο αριθμό Νηπιαγωγείων, λόγω τις συρρίκνωσης, κατά δε τα τελευταία χρονια ένεκα της μη αποστολής μετακλητών νηπιαγωγών.
Το 1963-64 λειτούργησαν 5 Νηπιαγωγεία: του Ζαππείου, του Γαλατά, του Αγίου Κων/τίνου, του Κοντοσκαλιού και του Ορφανοτροφείου. (Το Νηπιαγωγείο του Κεντρικού έκλεισε).
Σήμερα που περισσότερο από ποτέ τα χρειαζόμαστε, λειτουργεί, ευτυχώς άρτια οργανωμένο, μόνο το νηπιαγωγείο του Ζαππείου, που μόνο του δεν είναι δυνατό να καλύψει τις ανάγκες της Παιδείας μας, η οποία γλωσσικά χωλαίνει επικίνδυνα.
Περιδιαβάζοντας προ καιρού τυχαία στο διαδίκτυο, συνάντησα κατά σύμπτωση το επόμενο ενδιαφέρον κείμενο το οποίο παραδόξως διαζωγραφίζει σε σημαντικό βαθμό την κατάσταση των σχολείων μας. Σας το μεταφέρω αυτούσιο:
«Εισαγωγή στην Παιδεία των Ομογενών
1) Διαπιστώνεται έντονη η προσδοκία για την υποστήριξη από την ελληνική πολιτεία της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης των παιδιών μας.
Οι ανάγκες των σχολείων μας συνοψίζονται ως εξής :
α) Σε διδακτικό υλικό.
Υπάρχει έλλειψη εκπαιδευτικού υλικού για την κάλυψη των πολλαπλών και διαφοροποιημένων εκπαιδευτικών αναγκών των μαθητών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
β) Σε διδακτικό προσωπικό.
Είναι αναγκαία η οργάνωση επιμορφωτικών σεμιναρίων.
Το εκπαιδευτικό μας προσωπικό έχει ανάγκη επιμόρφωσης για να ανταποκριθεί στις ανάγκες των μαθητών και στις προσδοκίες των γονέων.
– Το διδακτικό υλικό δεν καλύπτει τις ανάγκες, όθεν επιβάλλεται η προσαρμογή του στις τοπικές συνθήκες.
Η διατήρηση και η καλλιέργεια της ελληνικής γλώσσας στα σχολεία μας βρίσκονται σήμερα, περισσότερο από ποτέ, σε μια κρίσιμη καμπή.
Οι κοινωνικοπολιτισμικές και ιδιαίτερα οι γλωσσικές προϋποθέσεις, καθώς και τα κίνητρα μάθησης και οι προσδοκίες των ομογενών μαθητών διαφοροποιούνται σημαντικά από εκείνες των αραβοφώνων. Το γεγονός αυτό συνεπάγεται την αναγκαιότητα εξειδικευμένης αντιμετώπισης του άκρως σημαντικού αυτού εκπαιδευτικού προβλήματος.
2) Κατάλληλη κατάρτιση και επιμόρφωση του διδακτικού προσωπικού,
3) Δημιουργία κινήτρων σε μαθητές για την εκμάθηση της ελληνικής,
4) Δημιουργία Βάσεων Δεδομένων και Υπηρεσιών Τηλεκπαίδευσης και αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών.»**
** Google Paideia Omogenwn.
www.uoc.gr/diaspora/
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Συμπερασματικά τονίζουμε ότι η ελπίδα επιβίωσης του στοιχείου μας ενθαρρύνεται :
α) Πρώτιστα από την πολιτική εξομάλυνση,
β) Από το κοινοτικό μας νοικοκύρεμα,
γ) Από την εκπαιδευτική μας αναβάθμιση, και
δ) Από την οικονομική μας ανάρρωση.
Οπωσδήποτε δε με την προϋπόθεση της αναφοράς μας σε μιαν, πλαισιωμένη από ειδικευμένα στελέχη, Αρχή, που θα προγραμματίζει, θα εποπτεύει, θα συμβουλεύει, θα κατευθύνει και από την οποία θα αντλούμε θάρρος, ελπίδα και σιγουριά και οπωσδήποτε με την αυστηρή προσήλωσή μας στην από κοινού δράση με κύριο στόχο το Συλλογικό συμφέρον της Εκκλησιαστικής και κοινοτικής μας υπόστασης.
Περαίνω το λόγο μου, Παναγιότατε, με ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα, από μια, σχετική με την Παιδεία ομιλία Σας:
«Το λεπτόν και ωραίον έργον της αγωγής εναποτίθεται εις χείρας των εκπαιδευτικών.
Φίλοι Διδάσκαλοι, γνωρίζομεν καλώς και εκ της ιστορίας αλλά και της από μακρού ενασχολήσεως ημών εις τα κοινά, ότι τα επιτεύγματα του έθνους, αι πνευματικαί επιδόσεις των κοινωνιών, είναι έργον των ολίγων, των εκλεκτών. Ούτοι καθίστανται οι φορείς της πνευματικής αίγλης και δημιουγίας. Και γνωρίζομεν ακόμη ότι δεν ευσταθεί μία κοινωνία, εάν δεν υποβαστάζεται και εάν δεν θωρακίζεται πνευματικώς υπό μιας αυστηράς και αξιοκρατικώς επιλελεγμένης πνευματικής αριστείας.Ταύτης μέλη αποτελείτε, πρέπει να αποτελείτε, και ημείς, αγαπητοί εκπαιδευτικοί. Προσέχετε, παρακαλούμεν, μη απεμπολήσητε ουδ’ επί στιγμήν τον ρόλον υμών τούτον τον αποφασιστικόν. Αλλά «σπουδάσατε βεβαίαν υμών την κλήσιν και εκλογήν ποιείσθαι»(Β΄Πέτρου 1,10).***
***Ομιλία κατά τη δεξίωση στη γιορτή των Γραμμάτων, στις 30 Ιανουαρίου 1994
Ευχαριστώ.
Πόλη, 01 Ιανουαρίου 2010
