Η «ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΤΑΥΤΟΤΗΤΩΝ» ΘΑ ΦΕΡΕΙ ΠΙΟ ΚΟΝΤΑ ΤΟΥΣ ΛΑΟΥΣ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

Το παρακάτω άρθρο δημοσιεύτηκε στο τελευταίο τεύχος της «Ανατολής»

Στην Ελλάδα της κρίσης, η αγωνία για την επιβίωση έχει επισκιάσει θέματα που αφορούν τον πολιτισμό και την ταυτότητα μας. Ταυτόχρονα έχουν βρεθεί εκτός πεδίου ενδιαφέροντος της ελληνικής κοινωνίας, εξελίξεις που αφορούν τον οικουμενικό Ελληνισμό, τους φορείς του ελληνικού πολιτισμού, τους πληθυσμούς που προσδιορίζονται ως Ρωμηοί Ορθόδοξοι.

Κι όμως τα τελευταία χρόνια σε αυτά τα πεδία, υπάρχουν αρκετές εξελίξεις που περνούν απαρατήρητες.

Στις 3 - 4 Νοεμβρίου 2013, στο Πανεπιστήμιο Bogazici πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά ένα συνέδριο με θέμα «Οι εξισλαμισμένοι Αρμένιοι» κατά το οποίο παρουσιάστηκαν δεκάδες επιστημονικές εισηγήσεις για το φαινόμενο, το οποίο ήταν ένα από τα αποτελέσματα της ολικής εξόντωσης των Αρμενίων της Ανατολής, το 1915.

Ένα από τα στοιχεία που έφερε στην δημοσιότητα του συνέδριο αυτό, είναι ο αριθμός των 200.000 Αρμενίων που κατά προσέγγιση υπολογίζεται, ότι εξισλαμίστηκαν υπό τις συνθήκες της εποχής το διάστημα εκείνο.

Το συνέδριο αυτό που οργανώθηκε από το Τμήμα Ιστορίας του Πανεπιστημίου Bogazici, το Ίδρημα Hrant Dink και άλλους Αρμενικούς φορείς, εκ των πραγμάτων φέρνει στις σκέψεις το ερώτημα «τι συνέβη στους άλλους Χριστιανικούς λαούς της Ανατολής» εκείνη την ταραγμένη περίοδο των εθνικών εκκαθαρίσεων από τους Νεότουρκους. Εάν και σε ποιο βαθμό εξισλαμίστηκαν Έλληνες και Ασσύριοι (Suryani) της Ανατολής στις αρχές του 20^ου αιώνα και αν σήμερα ζουν και υπό ποιες συνθήκες οι απόγονοι τους.

Σε ότι αφορά τους Ρωμηούς της Ανατολής, τα ερωτήματα αυτά γίνονται πιο επίκαιρα στις μέρες μας, εξαιτίας ενός «φαινομένου» που τον τελευταίο καιρό αρχίζει να γίνεται όλο και πιο εμφανές. Και αυτό αφορά τις βαπτίσεις και την ένταξη στην Ανατολική Ορδόδοξη Εκκλησία νέων ανθρώπων που προέρχονται από διάφορες περιοχές της Τουρκίας. Το φαινόμενο δεν είναι καινούργιο, ούτε και μαζικό, όμως είναι υπαρκτό και τον τελευταίο καιρό πληροφορούμαστε περισσότερες περιπτώσεις. Τον χρόνο που αφήσαμε πίσω μας, στους κοινωνικούς χώρους που κινείται η «Ανατολή» πληροφορηθήκαμε τέτοιες βαπτίσεις νέων κυρίως, από περιοχές που πριν την Ανταλλαγή είχαν πυκνό Ελληνορθόδοξο πληθυσμό. Σε κάποιες περιπτώσεις που συνομιλήσαμε με αυτούς τους ανθρώπους, μας μετέφεραν ότι η τάση για βάπτιση νέων ανθρώπων που ανακαλύπτουν τις ελληνορθόδοξες ρίζες τους είναι υπαρκτή, σε αντίθεση με τους μεγαλύτερους που λόγω των γνωστών συνθηκών απέκρυπταν την οικογενειακή τους καταγωγή.

Στην σημερινή Τουρκία που το θέμα των ταυτοτήτων, έχει ανοίξει αρκετά, μία άλλη κατηγορία Ρωμηών που εξισλαμίστηκαν, αφορά κυρίως γυναίκες αλλά και άντρες που με κάποιο τρόπο δεν συμπεριλήφθηκαν στην Ανταλλαγή. Σήμερα σε αρκετές περιπτώσεις οι απόγονοι αυτών των ανθρώπων, γνωρίζουν το «οικογενειακό μυστικό» και αναζητούν τους συγγενείς τους στην Ελλάδα. Πολύ πρόσφατα είχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε με ένα απόγονο αυτής της περίπτωσης. Πληροφορήθηκαμε ότι μόνο σε ένα σύμπλεγμα χωριών της Καππαδοκίας, παρέμειναν περίπου δέκα Ρωμηές, που παντρεύτηκαν με μουσουλμάνους της περιοχής. Κάποιοι από τους απογόνους των γυναικών αυτών ήδη επικοινωνούν με συγγενείς τους στην Ελλάδα.

Στο τεύχος αυτό δημοσιεύουμε μια τέτοια περίπτωση οικογένειας που ακολούθησε διαφορετικούς δρόμους λόγω των ιστορικών συγκυριών. Δεν είναι η μοναδική, παρουσιάζει όμως ενδιαφέρον διότι μας δείχνει τις επιδράσεις που μπορεί να έχει κυρίως στην τουρκική κοινωνία, η απελευθέρωση και ελεύθερη έκφραση των ταυτοτήτων.

Ένα άλλο αξιοσημείωτο στοιχείο, είναι η στροφή του επιστημονικού ενδιαφέροντος πολλών νέων ερευνητών από την Τουρκία, σε θέματα που αφορούν τους γηγενείς κατοίκους της Ανατολής και φυσικά τους Ελληνικούς πληθυσμούς της περιοχής.

Στο τεύχος αυτό δημοσιεύουμε μία συνέντευξη που παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, διότι δεν είναι συχνό φαινόμενο να συνομιλούμε με έναν υποψήφιο διδάκτορα από την Τουρκία, ο οποίος ως θέμα διατριβής επέλεξε τις ελληνικές Καππαδοκικές διαλέκτους. Η συνέντευξη με τον κ. Metin Bagriacik, δημοσιεύεται στις εσωτερικές σελίδες.

Από τα παραπάνω, φαίνεται ότι διανύουμε μια πολύ ενδιαφέρουσα περίοδο, ως προς τις εξελίξεις που αφορούν τον Ελληνισμό της καθ’ ημάς Ανατολής και την Ρωμηοσύνη γενικότερα. Όμως απ’ όσα αναφέρουμε δεν καταλήγουμε στις οπτασίες ορισμένων στην Ελλάδα, που παντού στην Τουρκία (και αλλού) «ανακαλύπτουν» κρυφούς Έλληνες, κρυπτοχριστιανούς και ευαγγελίζονται διάφορες μυστικιστικές δοξασίες.

Αυτό που κάνουμε είναι να επισημάνουμε τα πραγματικά γεγονότα για ν’ αναδείξουμε την προοπτική, ότι η απελευθέρωση των ταυτοτήτων από την καταπίεση των κρατικών πολιτικών, θα φέρει πιο κοντά τους λαούς της Ανατολής.