Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΑ ΟΜΟΓΕΝΕΙΑΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ. ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ

«…Η ΣΥΣΣΩΡΕΥΣΗ ΑΛΥΤΩΝ ΖΗΤΗΜΑΤΩΝ ΟΔΗΓΕΙ ΣΤΗΝ ΦΘΙΝΟΥΣΑ ΠΟΡΕΙΑ, ΣΕ ΑΝΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΣΕ ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΣΗ…»

Οι αναρτήσεις του ιστολογίου μας, όπως και τα δημοσιεύματα μας στην «Ανατολή» τροφοδότησαν μία συζήτηση σχετικά με την Ομογενειακή εκπαίδευση στην Πόλη.
Αυτή η συζήτηση επειδή γίνεται δημόσια φαίνεται ότι έχει ενοχλήσει τους φορείς της αδράνειας και της συντήρησης. Γι’ αυτό προσπαθούν ν’ αποπροσανατολίσουν την συζήτηση σε επίπεδο κουτσομπολιού, ούτως ώστε στον κουρνιαχτό που σηκώνεται να είναι αδύνατο η νηφάλια συζήτηση των προβλημάτων της Ομογενειακής εκπαίδευσης.
Όμως, πράγματι υπάρχει πρόβλημα ή είναι δημιούργημα της δημοσιογραφίας; Στο παρόν άρθρο θα μεταφέρουμε στους αναγνώστες τα βασικά συμπεράσματα από μία επιστημονική μελέτη που έχει γίνει με επιτόπια έρευνα, για την κατάσταση της Ομογενειακής εκπαίδευσης.

Πρόκειται για την εργασία της κας Κατερίνας Μάρκου, λέκτορος στο Πανεπιστήμιο Κρήτης Τμήμα Κοινωνιολογίας. Η έρευνα της είχε παρουσιαστεί το 2006, στο Συνέδριο Συνάντηση στην Πόλη: Παρόν και Μέλλον.
Η εργασία διαπιστώνει τις δυσκολίες που προκαλεί στα ομογενειακά σχολεία η υπαγωγή τους στο καθεστώς των «μειονοτικών σχολείων» με το περιοριστικό νομικό πλαίσιο.
Οι ανταγωνιστικές σχέσεις του κράτους της Τουρκίας και της Ελλάδας που μεταξύ άλλων εκφράζεται με την γνωστή «αμοιβαιόητα», διαμόρφωσε ένα νομικό καθεστώς που περιορίζει ασφυκτικά την δυνατότητα πραγματοποίησης μεταρρυθμίσεων στα ομογενειακά σχολεία.
Παράλληλα η εργασία διαπιστώνει ότι «…Εντός της κοινeCF�τητας είναι ανύπαρκτη κάθε έννοια ορθολογικής διαχείρισης της κατάστασης, εξαιτίας της έλλειψης επίσημης πολιτικής εκπροσώπησης από την κοινότητα…»
Η κατάσταση αυτή «συσσωρεύει άλυτα ζητήματα, οδηγεί στην φθίνουσα πορεία, σε αναποτελεσματικότητα στην μόρφωση των παιδιών και σε μία γενική απογοήτευση».
Παρά τις εξωτερικές δυσκολίες (ελληνο-τουρκικά, αμοιβαιότητα κ.α.) που επηρεάζουν καθοριστικά την ομογενειακή εκπαίδευση, όπως φαίνεται η εργασία διαπιστώνει και την επιδείνωση της κατάστασης, εξαιτίας των ενδοκοινοτικών αδυναμιών. Οι οποίες βέβαια σε μεγάλο βαθμό οφείλονται στην διάλυση των θεσμών της ομογένειας. Αν και δεν το αναφέρει η κα Μάρκου, όλοι είμαστε σε θέση ν’ αντιληφθούμε ότι εάν για παράδειγμα δεν ήταν απαγορευμένες οι κοινοτικές εκλογές για είκοσι περίπου χρόνια, δεν θα είχαμε φτάσει σε φαινόμενα όπως τον διαχειριστικό ρόλο των εφορειών να τον έχουν αναλάβει διευθύνσεις σχολών, οι οποίες εάν λειτουργούσαν ομαλά οι θεσμοί της Κοινότητας μας, θα έπρεπε να είναι προσηλωμένοι μόνο στα εκπαιδευτικά τους καθήκοντα.
Η έκθεση καταγράφει τους ενδοκοινοτικούς παράγοντες και τις αδυναμίες που επιβαρύνουν την κατάσταση στα ομογενειακά σχολεία.
- Η μείωση του μαθητικού πληθυσμού σε συνδυασμό με την φοίτηση μεγάλου ποσοστού αραβόφωνων μαθητών, δημιούργησε νέα δεδομένα στην μειονοτική εκπαίδευση, που απαιτούν μεταρρυθμίσεις στο ισχύον εκπαιδευτικό σύστημα.
- Ο κίνδυνος του κλεισίματος των (τριών μεγάλων) σχολείων λόγω της ελάττωσης των μαθητών, είναι η βασική αιτία ανάπτυξης ενός ανταγωνισμού μεταξύ τους, με σκοπό να αποδείξουν γιατί το συγκεκριμένο θα πρέπει να συνεχίσει την λειτουργία του. Ως μέρος αυτού του ανταγωνισμού, τα τρία μεγάλα σχολεία, το καθένα σε διαφορετικό βαθμό, επιδίδονται σε ένα κυνήγι επικοινωνιακής πολιτικής, κυρίως σε μια προσπάθεια ανάδειξης της παλιάς αίγλης τους.
- Η αποκλειστική ή πλειοψηφική παρουσία αραβόφωνων μαθητών σε ένα σχολείο συμβάλλει στην δημιουργία μιας κατηγοριοποίησης, η οποία υπάρχει στη συνείδηση των περισσότερων και είναι ο διαχωρισμός σε σχολεία των φτωχών αραβόφωνων και σε σχολεία των πλουσίων Ρωμιών. Η απομάκρυνση μερίδας των μαθητών από τα ομογενειακά σχολεία, σχετίζεται άμεσα με αυτό το στοιχείο.
- Το Ρωμέϊκο σχολείο αποτελεί καταφύγιο για τα παιδιά που αντιμετωπίζουν προβλήματα στο τουρκικό σχολείο και έρχονται στα ρωμέϊκα, προκειμένου να πάρουν ένα απολυτήριο, εφόσον είναι γενικά παραδεκτό ότι όλοι προβιβάζονται.
- Σχετικά με τη γλωσσική κατάσταση που διαμορφώνεται μέσα στο σχολείο, παρατηρήθηκε η επικράτηση της τουρκικής ως γλώσσας συνεννόησης μεταξύ όλων των παιδιών ενώ είναι έντονη η παρουσία της μίξης γλωσσών και της εναλλαγής κωδίκων, συνηθισμένο φαινόμενο σε πολύγλωσσα περιβάλλοντα.
- Σημαντική μερίδα των Ρωμιών εμπιστεύεται την μόρφωση των παιδιών του σε άλλο εκπαιδευτικό πλαίσιο (ιδιωτικά κολλέγια) και όχι στο ισχύον μειονοτικό σχολικό σύστημα.

Η εργασία της κας Μάρκου, καταγράφει και την κατάσταση μέσα στη σχολική τάξη:
- Από τα προβλήματα κατά την διδασκαλία, το σοβαρότερο είναι η έλλειψη ικανού αριθμού μαθητών, που θα διαμόρφωνε μια κανονική τάξη.
- Η έλλειψη κατάλληλων εγχειριδίων και μιας κατάλληλης μεθόδου διδασκαλίας σε δίγλωσσα και τρίγλωσσα συνιστά ένα άλλο πρόβλημα. Συνήθως ο δάσκαλος εργάζεται με φωτοτυπίες και ο καθένας ακολουθεί τη δική του μέθοδο, καμιά φορά και άλλη ύλη από αυτήν που αναγράφεται στο πρόγραμμα.
- Το ωρολόγιο πρόγραμμα ποτέ δεν τηρείται πιστά λόγω της έλλειψης παιδιών ή της αδυναμίας συμπλήρωσης του χρόνου διδασκαλίας από τους δασκάλους.
- Αυτό οδηγεί σε μια ελαστική έως πολύ ελαστική εφαρμογή του προγράμματος που τελικά προσαρμόζεται στον τρόπο που βολεύει τον κάθε δάσκαλο. Αυτό ισχύει για όλους τους δασκάλους, Ρωμιούς και Τούρκους.
- Ο μικρός αριθμός των μαθητών, δημιουργεί ένα κλίμα οικογένειας που από τη μια μπορεί να θεωρηθεί θετικό από την άλλη ο συναισθηματισμός και η οικειότητα δημιουργούν μια ανοχή στις σχολικές απαιτήσεις αλλά και μια αντικειμενική δυσκολία στην αξιολόγηση των επιδόσεων των μαθητών.
- Οι δάσκαλοι λένε ότι πιέζονται από τους γονείς, που απαιτούν να προβιβάζουν τα παιδιά τους, προκειμένου να έχουν ένα πτυχίο.
- Το αποτέλεσμα είναι η έλλειψη κάποιου ανταγωνισμού για την επίτευξη ενός καλύτερου επιπέδου μόρφωσης, η γενική απογοήτευση και αποδοχή της κατάστασης.

Μέσα σε αυτό το πολύ περιορισμένο πλαίσιο η κα Μάρκου, σημειώνει κάποιες προτάσεις που «…θα προσφέρουν μια ευκαιρία στους εκπαιδευτικούς για βελτίωση του επιπέδου διδασκαλίας και αναβάθμισης της ελληνομάθειας...»
Συγκεκριμένα:
- Άμεση αποστολή κατάλληλων εγχειριδίων από την Ελλάδα.
- Επιμορφωτικά σεμινάρια για όλους τους εκπαιδευτικούς ως προς τις νέες μεθόδους διδασκαλίας σε ένα πολυγλωσσικό περιβάλλον.
- Απαραίτητη προνηπιακή και νηπιακή εκπαίδευση, με κατάλληλα εκπαιδευμένες νηπιαγωγούς ώστε να υπάρχει μία βασική γνώση των ελληνικών πριν την εγγραφή στο δημοτικό, για τα παιδιά τα οποία η ελληνική δεν συνιστά μητρική γλώσσα.
- Παράλληλα, ενισχυτικό περιβάλλον για την καλλιέργεια της ελληνικής γλώσσας με την πραγματοποίηση μορφωτικών δραστηριοτήτων.
Σημειώνει όμως και τα εξής:
«…Αυτές οι υλοποιήσιμες προτάσεις δεν αγγίζουν την δομή και τον τρόπο λειτουργίας του συστήματος. Εάν δεν υπάρχει έλεγχος από την ίδια την Κοινότητα θ’ αναπαράγεται η ίδια κατάσταση με την έλλειψη διαφάνειας και την συντήρηση του σύνθετου δικτύου προσωπικών εξαρτήσεων με ανταλλάγματα…»
Επίσης σημειώνει ότι:
«…Η ελληνομάθεια θα πρέπει να είναι μέρος ενός συνολικότερου στόχου, που είναι η αναβάθμιση του επιπέδου σπουδών, που θα ανταποκρίνεται στις σύγχρονες κοινωνικές και οικονομικές απαιτήσεις… Η εμμονή μόνο στην ελληνομάθεια μπορεί να φανεί αποτελεσματική ως προς την «ελληνοποίηση» των Αντιοχέων, όμως κινδυνεύει να αφήσει πάλι από έξω ένα σημαντικό σχολικό πληθυσμό Ρωμιών… Αυτό που θα γεμίσει ξανά τις αίθουσες των σχολείων είναι η συνολικότερη στροφή στην ποιοτική εκπαίδευση…
Η πολιτική βούληση για την παραγωγή μορφωμένων ανθρώπων μπορεί να οδηγήσει στην ανεύρεση ενός ικανοποιητικού εκπαιδευτικού μοντέλου στο μέλλον…»
Τέλος, προτείνει την «…συγκρότηση ενός διαρκές φόρουμ (συμβούλιο) με στόχο μια ρεαλιστική πρόταση παιδείας και εκπαίδευσης, σε ορατό χρόνο.»

Αναρωτιόμαστε εάν οι παράγοντες της εκπαίδευση μας και ιδίως οι διευθυντές των σχολών μας, εάν πήραν και μελέτησαν την μελέτη της κας Μάρκου, εάν το έκαναν τι αποφάσεις έλαβαν για να διορθώσουν τα κακώς κείμενα, στα σημεία που αυτό εξαρτιόταν από την δική τους βούληση.

Γρηγόρης Κεσίσογλου